Czytaj z Marcinem - jak minął rok 2021?

2021 był rokiem czytelniczego... jeśli nie kryzysu, to przynajmniej osłabienia. Przyczyn było kilka – od zintensyfikowania sił na pracę naukową, przez dość długi wyjazd, podczas którego większość czasu poświęcałem na wędrówki wszelakie, aż po długotrwały, utrzymujący się od niepamiętnych czasów problem z brakiem sił życiowych, który jakby stał się bardziej intensywny – między innymi dlatego niektórym recenzjom zdarzało się pojawiać z naprawdę sporym poślizgiem...

Tym razem udało mi się przeczytać 30 książek, nie licząc podczytywanych przelotnie komiksów disneyowskich ani też książek "zawodowych". Mniej niż rok temu, i zdecydowanie nie jestem z tego faktu zadowolony, tym bardziej, że książek na półkach przybywało w tempie raczej niezmienionym i kolejka oczekujących na przeczytanie mocno się w 2021 powiększyła. A przecież wciąż piszą nowe!

Na szczęście, w tym nie aż tak licznym gronie znalazło się całkiem sporo książek godnych uwagi, które sprawiły mi sporo radości i zostaną w pamięci na dłużej. Dobre i to. Aczkolwiek mam nadzieję, że 2022 w jakiś magiczny i korzystny dla mnie sposób jakoś powiększy dobę do 48, a może nawet 72 godzin, tak, żeby zawsze starczało czasu na wszystko. I sił również

A teraz pora na to, co tygryski lubią najbardziej, ułożone w mniej lub bardziej subiektywny ranking, w którym starałem się kierować i możliwie obiektywną wartością książki, i przyjemnością doznawaną dzięki lekturze!

HITY SEZONU

1 Klątwa gruzińskiego tortu – Maciej Jastrzębski

Współczesna Gruzja oczami specjalnego wysłannika Polskiego Radia, który mówi, jak jest. O sprawach, których przeciętny turysta nie zauważa, a które są ważne dla miejscowych. Wśród wielu książek „turystycznych” – prawdziwa perełka.

WCIĄGAJĄCE

2 Anus mundi – Wiesław Kilar

Historia Auschwitz oczami więźnia, który przebywał w nim w zasadzie od samego powstania obozu. Wstrząsające, mocne, prawdziwe.

3 Pijany martwym Gruzinem – Witold Gapik

Polski handlowiec dzieli się z nami swoimi wspomnieniami i wrażeniami z podróży po postradzieckiej Azji Środkowej i Zakaukaziu. Niektóre historie ledwo mieszczą się w głowie, ale – znając przynajmniej trochę tamtejsze realia – nie wątpię, że faktycznie miały miejsce. Właśnie autentyczność i autorskie przemyślenia filozoficzne stanowią największą zaletę tej książki.

4 Zadziwiający Maurycy i jego edukowane gryzonie – sir Terry Pratchett, tłum. Piotr W. Cholewa

Historia Flecisty z Hameln opowiedziana w realiach Świata Dysku. Z mówiącym kotem i jego sprytnymi szczurami. Może nie jest to najbardziej reprezentatywne dla twórczości Pratchetta, może nie ma w tym naszego ulubionego Ankh-Morpork, ale jest to zdecydowanie dobre. Jak i każda książka PTerry’ego.

5 Czarna Góra – Andrzej Pilipiuk

Pięć dość obszernych opowiadań Wielkiego Grafomana. A trzeba przyznać, że jest w tym dobry. Jak to zwykle bywa w tej serii – warte każdej poświęconej minuty i każdej wydanej złotówki.

WARTE UWAGI

6 Lata wojen – Peter Englund

Historia wojny trzydziestoletniej oczami Erika Jönssona (Dahlberga). Bardzo plastycznie przedstawione realia XVII wieku, zarówno cywilnego, jak i wojskowego. Do tego niepolskocentryczny punkt widzenia. Otwiera oczy na wiele kwestii, których na co dzień raczej sobie nie uświadamiamy.

7 Do ostatniej kropli krwi – Graham Masterton

Jedenasty tom serii o Katie Maguire i policji z irlandzkiego Cork. Tradycyjnie utrzymuje wysoki poziom, zarówno pod względem intrygi, jak i przedstawienia emocji bohaterów. Można śmiało czekać na tom dwunasty.

8 Gruzja : w drodze na Kazbek i z powrotem – Grzegorz Kapla

Niby zwykła relacja z podróży, ale jednak z czymś więcej. Może dlatego, że autor dociera nie tylko w najpopularniejsze wśród turystów miejsca, a i w tych najpopularniejszych potrafi dostrzec coś i kogoś, kogo zwykły turysta prawie na pewno przeoczy, a nawet jeśli przeoczy, to niekoniecznie wejdzie w bliższą interakcję. Grzegorz pokazuje, że jednak warto mieć oczy szeroko otwarte.

9 Babel : w dwadzieścia języków dookoła świata – Gaston Dorren

Dwadzieścia felietonów o dwudziestu najbardziej rozpowszechnionych w świecie języków. Przystępnie dla czytelnika, zarazem bez uszczerbku dla wartości merytorycznej.

10 a w dole Swanecja – Aleksandr Kuzniecow

Jeden z najdzikszych (ówcześnie) i najbardziej tradycyjnych (do dziś) regionów Gruzji widziany oczami radzieckich alpinistów – jednego z Rosji i jednego miejscowego. Plus historie z życia (i śmierci) tychże. Cenne pod wieloma względemi spojrzenie w przeszłość.

11 Nasz matematyczny Wszechświat : w poszukiwaniu prawdziwej natury rzeczywistości – Max Tegmark

Profesor z MIT przedstawia swoją koncepcję budowy Wszechświata jako całości znacznie wykraczającej poza możliwości badawcze ludzkości, ale możliwej do zbadania na gruncie fizyki i matematyki. Mało który czytelnik będzie w stanie ją zweryfikować, a i niewielu – w pełni pojąć. Ale przynajmniej częściowo się da.

12 Gadka: w sześćdziesiąt języków dookoła Europy – Gaston Dorren

Tym razem kilkadziesiąt felietonów o językach europejskich, małych i dużych. Siłą rzeczy znacznie krótszych i bardziej nastawionych na ciekawostki. Ale wciąż dobrych i interesujących.

CAŁKIEM NIEZŁE

13 Lontano – Jean-Christophe Grangé

Losy rodziny Morvanów z masowym mordercą i policyjno-wojskowym śledztwem w tle. Wciąga i trzyma w napięciu, a to minimum, jakiego należy oczekiwać od takiej literatury.

DA SIĘ CZYTAĆ

14 Tam za górą jest granica...: wspomnienia o Wojskach Ochrony Pogranicza z okazji 70-lecia powstania

Zbiór wspomnień WOP-istów z regionu Karkonoszy, obejmujący okres od połowy lat 40 po przełom XX i XXI wieku. Siłą rzeczy trochę wyidealizowane, bo pamięta się głównie te lepsze rzeczy. Ale i tak całkiem sympatyczna lektura.

15 Sprawa podwójnej tożsamości – E.S. Gardner

Kolejne śledztwo Perry’ego Masona i jego ekipy, jak zwykle zakończone pozytywnie. Tym razem intryga dość ciekawa i da się ją śledzić zupełnie przyjemnie. W sam raz do zabicia kilku godzin.

16 Rook – Graham Masterton

Początek serii horrorów dla młodzieży w wykonaniu tego autora, tym razem z wykorzystaniem voodoo. Na tle całej jego twórczości – nieco powyżej przeciętnej, ale do najlepszych utworów jednak dość daleko.

17 Olek i wielka wyprawa – Zofia Woźnicka

Książka przygodowo-podróżniczo-lekkoideologiczna dla wczesnej młodzieży. Największym plusem jest miejsce akcji i wpływ, jaki miała na moje życie. Bo tak poza tym, to raczej mocno średnio, choć może za bardzo patrzę oczami dorosłego już?

TAKIE SOBIE

18 Ci z Dziesiątego Tysiąca – Jerzy Broszkiewicz

Całkiem niezła historia trójki dzieciaków (i jednego robota), którzy niezwykłym zbiegiem losu mają okazję wykazać się kosmicznym bohaterstwem. Aczkolwiek autor mocno przesadził z naginaniem fizyki.

19 Ostatni – Hanna Jameson

Co zrobią mieszkańcy górskiego hotelu po ogólnoświatowej apokalipsie atomowej? Dopóki wszystko toczy się w samym hotelu, autorka daje radę. Niestety w szerszym tle widać dość znaczące błędy i braki logiczne. Do przeczytania, ale niekoniecznie do powrotu.

20 Witamy w piekle: wyprawy do miejsc odradzanych przez biura podróży – Dom Joly

Tak naprawdę w żadnym piekle autor nie był. Co najwyżej parę opisywanych miejsc było nim parę dekad temu, a niektóre w ogóle nie mają z nim nic wspólnego – chyba, że w amerykańskiej propagandzie. Styl również niespecjalnie trafił mi do przekonania. No ale jednak jakieś wartości poznawcze w tym są, jak w prawie każdej literaturze podróżniczej.

21 Śpiączka – Graham Masterton

Tym razem połączenie thrillera z elementami nadprzyrodzonymi wyszło autorowi dość słabo. Nie beznadziejnie, bo parę ciekawych pomysłów w tym jest. Ale jako całość... nie przekonuje.

SŁABSZE, ALE MOŻNA DAĆ SZANSĘ

22 Tablice geograficzne – wydawnictwo Adamantan

W sporej części – dość solidne kompendium wiedzy geograficznej i całkiem niezła pomoc naukowa dla uczniów. W pozostałej części – bardzo szybko przeterminowujące się dane statystyczne. Tylko niewielka część ma wciąż sens w dobie internetu i wikipedii.

23 Humor radziecki: proletariusze wszystkich karajów PRZEPRASZAM WAS czyli dowcip polityczny 1944-1990

Niewielki tomik dowcipów politycznych z czasów dawno i zasadniczo słusznie minionych. Im czytelnik młodszy, tym większa szansa, że tych dowcipów nie zna, a zarazem – że nie będzie w stanie ich bez odpowiednich wyjaśnień zrozumieć. Im starszy – tym mniej będzie go śmieszyć, bo i słyszał je wiele razy, i sam tych realiów na własnej skórze doznał.

24 Tytus, Romek i A’Tomek – księga V: Podróż do ćwierć koła świata – Henryk „Papcio Chmiel” Chmielewski

Piąty tom przygód trójki przyjaciół, widać, że tworzony, podobnie jak księga IV, w okresie zarówno pewnego spadku poziomu twórczego, jak i pewnego wzrostu nacisków propagandy. W innych tomach przygody bywały ciekawsze, a wtręty ideologiczne mniej wyraziste.

25 Zła przepowiednia – Graham Masterton

Pierwszy tom cyklu o Sissy Sawyer. Losy kilku postaci splatają się w kluczowym i dramatycznym momencie przy niemałym udziale kart i wróżb. Jako tako interesuje psychika bohaterów, cała reszta stoi na dość niskim poziomie.

RACZEJ NIE

26 Oko Centaura – Jerzy Broszkiewicz

Kontynuacja „Trzech z Dziesiątego Tysiąca”, ale bez jej polotu. Łamanie zasad fizyki i merysuizm głównych bohaterów przerysowane do granic akceptowalności. Są pewne dobre momenty, ale nie równoważą całości.

27 Wielki kawalarz polski – zbiorowe

Obszerny zbiór z dowcipami. Dla dzieci i wczesnej młodzieży w porządku, starszy czytelnik będzie znał prawie wszystkie i tylko straci czas. Ale niby pośmiać się można.

STRATA CZASU

28 Strateg doskonały : wprowadzenie do teorii gier – J.D. Williams

Jako samo zasygnalizowanie istnienia czegoś takiego jak teoria gier i problemów z nią związanych – do przyjęcia. Jako narzędzie do jej przyswojenia choćby w nieco głębszym zakresie – nie. Zbyt archaiczne, zbyt słabo nauczające, a i sama teoria przez te parę dekad na pewno się mocno rozwinęła. Lepiej poszukać nowszego opracowania.

29 Medycyna sądowa dla prawników – Tadeusz Marcinkowski

Wiedza sama w sobie nawet dość ciekawa, ale podana w mocno nieatrakcyjny sposób. Kiepskie ilustracje, część materiałów zdezaktualizowana. Jak wyżej – nowsze opracowanie mogłoby być ocenione wyżej.

30 Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1945-1970 – Stanisław Frycie

Z dalszej perspektywy czasowej wypadło gorzej, niż tuż po lekturze. Dużym minusem było to, że trafił mi się tylko tom drugi, nieobejmujący powieści i książek młodzieżowych, a zatem tego, co znałem najlepiej. Parę ciekawych fragmentów, ale jako całość – mogłem wybrać lepiej.

Na nadchodzący 2022 rok mam już dużo książek, które chcę przeczytać. Na ile starczy czasu? W jakim stopniu tę listę zaburzą książki, które dopiero kupię? Oczywiście trudno ocenić. Ale chciałbym, żeby było ich sporo więcej i żebym mógł je sobie czytać na luzie, bezstresowo i zawsze z przyjemnością. I tego możecie mi życzyć, między innymi :)