Czytaj z Marcinem 7/52/2022 - "Dawna medycyna : Jej tajemnice i potęga. Egipt/Babilonia/Indie/Chiny/Meksyk/Peru", Jürgen Thorwald

Jak wyglądała medycyna w starożytnych Grecji i Rzymie, może i na ogół nie wiemy zbyt dużo, ale przynajmniej kojarzymy – w mniejszym lub większym stopniu – takie postaci jak Hippokrates czy Galen. Zresztą zasłużenie – swoją działalnością i badaniami wywarli olbrzymi wpływ na medycynę kolejnych wieków, a nawet tysiącleci. Nie byli oni jednak pierwszymi lekarzami w historii ludzkości, zaś medycyna rozwijała się już na długo przed nimi...

Swoich lekarzy – i swoje choroby – mieli też przedstawiciele innych starożytnych cywilizacji. Egipcjanie, Babilończycy, mieszkańcy Indii, Chin, a także odległych od nas nie tylko czasowo cywilizacji Meksyku i Peru. Rekonstrukcja ich medycyny nastręcza oczywiście olbrzymich trudności – dokumentów pisanych przetrwało do czasów dzisiejszych niewiele, część sami, jako Europejczycy i Wyższa Cywilizacja, zniszczyliśmy w pogardzie dla nowoodkrytych kultur. A nawet jeśli coś przetrwało, to w językach i pismach, których rozszyfrowanie do dziś nie jest proste i jednoznaczne, często trzeba też się posiłkować osiągnięciami archeologii. I o tym, jak te odkrycia przebiegały, co się udało ustalić – pisze Jürgen Thorwald. A pisze, jak to ma w zwyczaju, w stylu bardzo przyjemnym dla czytelnika i wciągającym - a zarazem bardzo solidnie umocowanym w źródłach naukowych. Bibliografia do tej książki liczy prawie 20 stron!

Zatem – czego się dowiadujemy z lektury, jakie wnioski możemy wyciągnąć? Po pierwsze i główne: nigdy nie lekceważyć osiągnięć starożytnych kultur. Oczywiście, często ówczesne teorie medyczne były całkowicie błędne, a dolegliwości, które dziś leczy się rutynowo i banalnie, nierzadko oznaczały wyrok śmierci. Oczywiście, medycyna w ciągu tych tysięcy lat rozwinęła się w sposób niesamowity. A jednak... okazuje się, że już Egipcjanie i Babilończycy potrafili przeprowadzać chirurgiczne operacje zaćmy, w Indiach przeprowadzano pierwsze operacje plastyczne i potrafiono usuwać kamienie z pęcherza moczowego, z kolei Inkowie byli w stanie dokonywać trepanacji czaszki, i to na tyle skutecznie, że pacjent miał niemałe szanse przeżycia – w czasach, kiedy nikt nie miał pojęcia o antyseptyce! A to wcale nie jedyne osiągnięcia starożytnych medyków...

W każdym z opisywanych regionów istniały też lekarskie podręczniki, opisujące rozmaite choroby oraz leki przeznaczone do ich zwalczania. Jak się okazuje, wśród wcale licznych metod leczenia odwołujących się do bóstw i demonów starożytni lekarze stosowali – zapewne opierając się przede wszystkim na doświadczeniach – leki naturalne zawierające substancje, z których chętnie i skutecznie korzysta także medycyna współczesna.

Lektura „Dawnej medycyny” daje nam wspaniałą możliwość wniknięcia w świat trochę mniej popularnych cywilizacji starożytności i poznania ich od znacznie mniej znanej strony – nie przez pryzmat wspaniałych budowli i zabytków, które przetrwały tysiąclecia, lecz bardziej od strony zwykłego szarego człowieka i dolegliwości oraz chorób czyhających na niego na każdym kroku.

PODSUMOWANIE
Rozmiar: trochę ponad przeciętny (304 strony, większy format)
Szybkość czytania: szybko
Wciąga: tak
Dla kogo: dla każdego, kto jest zainteresowany starożytnością i/albo medycyną.

Zalety: pozwala uświadomić sobie drogę, jaką medycyna przeszła w ciągu tysiącleci; otwiera oczy na dzieje mniej znanych (z punktu widzenia Europy) regionów świata i cywilizacji, które w nich powstały; rzetelna podbudowa naukowa; żywa i przystępna narracja.

Wady: chciałoby się trochę więcej o Chinach i cywilizacjach amerykańskich, ale podejrzewam, że to jednak z braku źródeł wynika; tradycyjnie – cena na tyle wysoka, że warto szukać promocji.

Ocena: 9,5/10